Myślenie
Przez myślenie rozumiemy szereg uświadomionych operacji, wykonywanych w pamięci operacyjnej mózgu człowieka zlokalizowanej w korze przedczołowej. Tak więc, podobnie jak postrzeganie, myślenie jest procesem uświadomionym przez człowieka. Pamięć operacyjna człowieka, będąca środowiskiem myślenia, tworzy przestrzeń symboliczną przetwarzania danych.
Pod względem symbolicznego przetwarzania myślenie jest łańcuchem operacji symbolicznych (analiza, synteza, abstrahowanie, uogólnianie, porównywanie, łączenie), za pomocą których przetwarzamy informację będącą treścią zakodowaną w spostrzeżeniach, wyobrażeniach oraz produktach myślenia - pojęciach. Celem myślenia jest między innymi pośrednie poznawanie świata obok bezpośredniego postrzegania. Wynika stąd wniosek, że myślenie wiąże się z procesami symbolicznymi, a nie np. percepcyjnymi.
Głównym zadaniem myślenia jest kategoryzowanie świata i tworzenie pojęć będących symbolicznym zobrazowaniem świata. Wiele pojęć jest uporządkowanych hierarchicznie. Poprawność myślenia zależy od trafnego doboru pojęć, niezbędnych w danej sytuacji problemowej.
Operacje umysłowe
Do operacji umysłowych zaliczamy takie operacje Procesora Symbolicznego jak:
Analiza - wyszczególnianie komponentów całości.
Synteza - łączenie komponentów w całość
Abstrahowanie - wyodrębnianie pewnych cech obiektu z pominięciem innych
Uogólnianie - łączenie cech wspólnych dla klasy obiektów
Porównywanie - szukanie podobieństw i różnic pomiędzy obiektami. Na porównywanie składa się generalizacji i różnicowanie.
Proces myślenia
Opis procesu myślenia najwygodniej jest rozpocząć od przypadku, kiedy maszyna myśląca styka się z nowym zjawiskiem (szczególnym rodzajem maszyny myślącej jest człowiek). O tym, czy zjawisko jest nowe czy nie, decyduje spostrzeganie, będące procesem bezpośredniego poznawania rzeczywistości. Ponieważ nie ma jeszcze śladu pamięciowego związanego z nowym zjawiskiem, włączony zostaje proces myślenia w celu próby kategoryzacji tego zjawiska.
Na początku procesu myślenia zachodzi proces porównania. W wyniku tego procesu następuje porównanie spostrzeżeń związanych z tym zjawiskiem ze śladami pamięciowymi pochodzącymi od zjawisk zapamiętanych w przeszłości. Celem procesu porównania jest znalezienie różnić i podobieństw. Taki sam proces występuje w przypadku dwóch nieznanych zjawisk. W tym przypadku oprócz porównania ze śladami pamięciowymi następuje porównanie tych dwóch zjawisk między sobą.
W wyniku procesu porównania następuje klasyfikacja i wyodrębnienie cech tego zjawiska lub na drodze analizy elementów składowych tego zjawiska następuje klasyfikacja i wyodrębnienie cech tych elementów wraz ze znalezieniem odpowiednich relacji. Wyodrębnienie tych cech pozwala na syntezę i uogólnienie, w wyniku której rozpoznajemy to zjawisko.
Niemożliwość wyodrębnienia cech zjawiska lub przeprowadzenia podziału jego na elementy składowe (synteza) uniemożliwia przeprowadzenie procesu zrozumienia. Aby umożliwić taki proces, musi nastąpić pogłębianie bazy wiedzy w drodze uczenia się, aby uzyskać dodatkowy słownik symboliczny i wiedzę umożliwiającą na przeprowadzenie analizy tego zjawiska.
W procesie myślenia widoczne są więc kolejne operacje myślenia. Najpierw musi wystąpić operacja analizy, to znaczy rozdzielenie przedmiotu, zjawiska lub sytuacji na poszczególne elementy składowe lub momenty danej sytuacji. Do tego potrzebna jest wiedza i symbolika dotycząca tych elementów składowych. Jeżeli jej brak, musimy uzupełnić słownik (symbole) i wiedzę, dlatego gromadzimy dane potrzebne do rozwiązania problemu. Gdy już mamy podzielony przedmiot, zjawisko lub sytuację na elementy składowane następuje kolejna operacja myślenia - abstrahowanie. Dzięki abstrahowaniu wydzielamy istotne elementy dla późniejszego procesu myślenia, a pomijamy elementy przypadkowe, nieznane - nie rozpoznane. Abstrahowanie jest swego rodzaju filtrowaniem danych.
Wydzielone elementy poddajemy operacji syntezy. Wykorzystana jest w niej operacja łączenia, dzięki której łączymy elementy wydzielone przez analizę i abstrakcję. Synteza wspomagana jest operacją uogólniania, dając znane ogóły lub nowe ogólne całości. Proces uogólnienia polega na odrzuceniu cech specyficznych (jednostkowych), a zachowaniu tylko tych, które są wspólne różnym przedmiotom lub zjawiskom czy sytuacjom. Jak widzimy uogólnienie jest ściśle związane z analizą, abstrakcją i syntezą. W przestawionym tu procesie myślenia mamy kolejno przenikające się operacje: analiza, abstrakcja, synteza, łączenie i uogólnienie prowadzące od nieznanego zjawiska do jego poznania.
Do przetwarzania wiedzy wykorzystywane są wspomniane już operacje analizy, syntezy, abstrahowania, uogólniania, porównywania, łączenia natomiast do przeszukiwania bazy wiedzy bardzo dobrze nadają się operacje wnioskowania.
Mamy następujące operacje wnioskowania:
- wnioskowanie progresywne (w przód)
- wnioskowanie regresywne (wstecz).
Wnioskowanie progresywne zachodzi wtedy, gdy z podanych przesłanek logicznie wynika wniosek. W tym stylu jest przeglądana baza wiedzy w poszukiwaniu rozwiązania.
W przypadku wnioskowania regresywnego wstawiamy hipotezę (wniosek), który trzeba sprawdzić, aby się przekonać, czy spełnia postawione warunki (przesłanki).
Waldemar Wietrzykowski
Computational Neuroscience
Digital Intelligence Laboratory
email:
Zobacz też
- SymP - Baza wiedzy dla techniki kosmicznej
- Wprowadzenie do opisu języka SymP
- Czy komputer potrafi myśleć?
- Myślące maszyny
- Kręgi Vesyper™
- "Biologiczna Sieć Pakietowa"™
- Telepatia
- Publications / Download
Linki
Copyright © 24.06.2008 net3plus
